Kijk je, net als ik, ook zo uit naar de Paralympische spelen? Hoop je ook dat Jetze Plat, Marlou van Rijn, Ronald Hertog en Jiske Griffioen net als Sanne Wevers, Dorian van Rijsselberg en Daphne Schippers hun prestaties beloond gaan zien met het eremetaal?
Terwijl wij gaan genieten van onze paralympiërs in Rio de Janeiro die aangemoedigd door hun fans weer topprestaties neer gaan zetten zijn er in Nederland nog heel veel mensen met een beperking die het niet voor elkaar krijgen om samen met hun fans optimaal te functioneren. Hun leven kent geen gouden randje zoals dat van de paralympiërs, terwijl ook zij dagelijks topsport bedrijven. Zij hebben minder vaak betaald werk en als zij werk hebben werken zij veel minder uren. Ook op andere terreinen, zoals vrijwilligerswerk en vrijetijdsbesteding zijn zij minder actief. Velen van hen en hun mantelzorgers vinden dat de beperking hun maatschappelijk leven in de weg staat.

In tegenstelling tot de paralympiërs staan deze mensen er vaak alleen voor. ‘Eenmaal thuis begon het revalideren pas echt en toen was er niemand meer om me te helpen!’ Dit soort verhalen hoor ik zo vaak. Ik zie zoveel mensen zeer beperkt participeren, terwijl er zoveel mogelijkheden zijn om dat op te lossen.Voor deze mensen hebben we met een aantal ervaringsdeskundigen, opleiders en managers de stichting Revalideren is Leren opgericht. Met deze stichting willen we een verschil maken voor al die mensen die het zelf niet voor elkaar krijgen om weer mee te doen in de maatschappij of na jaren (alsnog) vastlopen.

Mensen die te maken hebben met een dwarslaesie, amputatie, hersenletsel of spina bifida moeten linksom of rechtsom (weer) leren om zelf de touwtjes in handen te nemen ondanks hun beperking. Of het nou gaat over de aanpassingen in huis, de zoektocht naar passend en uitdagend werk, een nieuwe rol binnen het gezin of de sportvereniging, de invulling van de vakantie, het continu om hulp moeten vragen of over de zorg voor je eigen energiebalans. Niets is meer vanzelfsprekend en het woord ‘even’ is er niet meer bij. Dit vraagt om een puzzel samen met de mensen om hen heen. Revalideren gaat dan over: Waar kom ik ’s ochtends mijn bed voor uit?; Wat of wie heb ik nodig om datgene te doen waar ik gelukkig van word?; Hoe wil ik dat anderen mij zien? Hoe kan ik daar zelf invloed op uitoefenen? Voor deze vragen moet meer aandacht komen!

Van de week zag ik de laatste Ted-Talk van Sir Ken Robinson. Binnen het onderwijs is hij een gevierde en veelgevraagde Britse spreker en adviseur. Iemand die pleit voor meer creativiteit en minder standaardisatie in ons onderwijs. Volgens Robinson is onze hedendaagse lineaire aanpak een probleem om je eigen talenten te ontdekken en benutten. ‘Het leven is niet lineair maar organisch. Maar we zijn geobsedeerd geraakt door deze lineaire aanpak.’ Robinson pleit ervoor  dat we ‘weg moeten van wat in essentie een industrieel model van educatie is, een fabricagemodel, dat is gebaseerd op lineariteit en het maken van gestandaardiseerde mensen. We moeten naar een model dat is gebaseerd op de principes van landbouw. We moeten erkennen dat menselijke groei niet een mechanisch proces is, maar een organisch proces. Je kunt de uitkomst van menselijke ontwikkeling niet voorspellen; alles wat je kunt doen, net als een landbouwer dat doet, is de condities creëren waaronder ze beginnen te groeien’.

Sinds ik zelf op het platte land woon ervaar ik elke dag hoe dit er in de praktijk uit ziet.Verre van lineair! Met veel aandacht wordt er gezaaid en gezorgd. En dan ineens komt het er op aan. Dan is het moment daar om te oogsten en moet het gas erop. Men gaat dan vol energie net zo lang door totdat de klus geklaard is.
Als je een ander iets wil leren werkt dat net zo. Je kunt pas oogsten als de ander er klaar voor is. Dat vraagt om persoonlijke aandacht en een gerichte voorbereiding (leerhulp) net zolang tot iemand bereid is om iets te leren. Als je er op z’n momentum niet bent of geen tijd maakt is alles weg.

Telkens als ik Sir Ken Robinson hoor praten dan denk ik, maar dit geldt toch ook voor revalideren? Volgens mij gaat revalideren ook over mee doen in de maatschappij met je eigen talenten. Dat ziet er voor iedereen anders uit. Daar past geen gestandaardiseerd revalidatieprogramma op. Dit vraagt om creatieve leertrajecten. Mensen leren het meest wanneer ze worden aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid en wanneer ze worden uitgedaagd om hun eigen talenten te (her)ontdekken en in te zetten. Hiervoor moet je echte situaties opzoeken om van te leren. Als professional zul je moeten sturen op het tempo  en meebewegen met de focus van de ander. Volgens Robinson zijn ‘menselijke bronnen net als natuurlijke bronnen; ze zijn veelal diep begraven. Je moet naar ze op zoek gaan. Ze liggen niet ergens aan de oppervlakte. Je moet de omstandigheden creëren waardoor ze boven komen drijven.’ En dat is precies wat we met de stichting Revalideren is leren gaan doen.

Inge Vuijk
Directeur stichting Revalideren is leren en initiatiefnemer Rehab Academy